سارایوو، سروی در آتش

(به مناسبت سال نو مسیحی ۱۹۹۴ – ۱۱/۱۰/۷۲)

سال گذشته در چنین روز و شبی بعد از چندین ماه تلاش و چشم انتظاری ضمن عبور از حلقه محاصره شهر سارایوو به کمک یک رزمنده شجاع بوسنیایی بنام نصرت در شبی سرد و تاریک وارد شهر مظلوم و زخمی و تحت محاصره اما زنده، مقاوم و پایدار سارایوو که حدود ۱۰ ماه از محاصره آن می‌گذشت، شدیم. شهری که ورود و حضور در آن و تماشای حماسه‌های مقاومت و پایداری مردم بی‌دفاع و تحت محاصره‌اش برای هر یک از ما آرزویی بس بزرگ و توفیقی الهی محسوب می‌گشت. چرا که با حضور در آن شهر آنچه را که تاکنون می‌شنیدیم، می‌دیدیم و لمس می‌کردیم، گرسنگی و بی آب و برقی چندین ماهه از یکسو، گلوله‌باران تانک‌ها و توپخانه و خمپاره‌اندازهای صرب‌ها از سوی دیگر و سرمای کشنده زمستان و بی سوختی جبهه سوم دیگری بود که به حماسه مقاومت و پایداری مردم مظلوم و بی‌دفاع سارایوویی در برابر صرب‌های تا دندان مسلح و وحشی جلوه‌ای حماسی و باورنکردنی می‌داد. سارایوو شهری خونین در دل اروپاست که می‌خواهد شرف و غیرت و همت مسلمانان صدر اسلام را در جنگ خندق بار دیگر به نمایش بگذارد، شهری بسان خونین‌شهر پر از لاله‌های پرپر و شقایق‌های وحشی بر دامن و رودی به نام بوسنی جاری در پیکر و اینک تحت محاصره دشمن، دشمنی به‌مثابه صدام کافر و حتی از او پلیدتر.

شهری در نهایت مظلومیت و مقاومت با مردمی مظلوم‌تر و در نهایت وفاداری به آرمان و سرزمین آبا و اجدادی خود، شهری همرنگ و همدرد با خونین‌شهر با سرنوشتی بسان هم که در محاصره و در زیر غرش و انفجار گلوله‌های تانک و خمپاره و توپخانه و تک‌تیراندازان دشمن از گلدسته‌ها و مناره‌های زخمی و نیمه ویران شده‌اش ندای ملکوتی و همیشه زنده الله‌اکبر و بانک سربلندی و عزت بندگی خداوند (لا اله­ الا ا­لله) سر می‌دهد؛ ندای وحدانیت و بندگی خدا و دشمنی و نفی خدایان زور و پول و شهوت و فریاد استقامت و پایمردی در برابر نامردمی‌ها و وحشی‌گری‌های مسیحیان صربی و غربی. ندایی که از حلقوم بریده پیران و زنان و دختران و کودکان بوسنیایی در جای جای بوسنی از ویشه­گراد تا گوراژده و از فوچا تا سربرنیتسا و از ایلیاش تا سارایوو و از بیهاج تا ماگلای و دوبوی و از توزلا تا موستار برخاسته و اذان بیداری و پایداری و جاودانگی ملتی را سر می‌دهد که ریشه در خون دارد و حیات خود را در شهادت می‌بیند و سربلندی را در ایستادگی و مقاومت، آن‌گونه که خانه و خیابان، دشت‌ها و کوه‌ها و درختان آن دیار نیز این خصلت را از صاحب واقعی خود به زیبایی تمام به ارث و میراث برده‌اند، به زیبایی سرخی سفال بام خانه‌ها و سرسبزی همیشگی دشت‌ها و درختان سرو و کوه‌های سر به فلک کشیده و سرسخت یاهورینا، ایگمن و رودهای همیشه جاری بوسنا، درینا و نِرِتوا و ساوا که در جای جای این سرزمین و مملکت نقش بسته و به چشم می خورد.

و سارایوو با مدافعان تنها و مظلومش و خیابان‌های گلوله خورده و گلگونش و خانه‌های ویران شده و محصورش و مردم گرسنه و مظلومش و درختان قطع شده و مجروحش و مأذنه ها و مناره‌های سربلند و مغرورش و مساجد پابرجا و نمازگزاران سلاح بر دوشش و در یک کلام سارایوو با تمام وجودش سندی گویا و جامع این مدعا و تابلوی نمایش هر لحظه این ماجراست.

آن شب در سارایوو ما شاهد شهر و مردمی بودیم که با حلقوم بریده نفس می‌کشیدند و بر روی پاهای قطع شده ایستاده بودند و با شکمی گرسنه و پیکری یخ زده و با دستانی خالی اما مصمم و امیدوار در برابر دشمن، زندگی و دفاع می‌کردند.

شهر و مردمی که با نقشه و سلاح‌های جنگی غربیان وحشی (به جرم مسلمان بودن) به محاصره و خاک و خون کشیده شده بودند. شهری که بار سنگین ۸۰۰ هزار گلوله توپ و تانک و خمپاره دشمن را بر دوش داشت و مردمی که هر کدام سهم ۵۰ کیلوگرمی از تیرها و ترکش‌های آن را بر پیکر داشتند، با خیابان‌ها و کوچه‌هایی که می‌شد با آن حجم آهن پرتاب شده ۱۵۰ کیلومتر از آن را فرشی از آهن نمود.

شهری که پارک‌ها و میادین ورزشی و حیاط منازل و آپارتمان‌هایش تبدیل به گورستان و مزار شهدایشان گشته بود، شهری که در دل آتش و انفجار و گلوله و خون و ویرانی تصویر سرسبز استقلال و سربلندی را ترسیم و تفهیم می‌نمود.

شهری که در نهایت تنهایی و بیچارگی و ناامیدی چراغ‌های امیدواری و زندگی و حیات جاوید را در خانه‌های سرد و تاریک خود روشن می‌نمود و سفره ایثار و کرامت و مهربانی را در زیر پای میهمانان تازه‌وارد و همدردش پهن می‌کرد و این در حالی بود که در هر روز به هر نفر از ساکنینش به زحمت و سختی و می‌توانست یک کیلو نان خالی بدهد و مدافعانش نه برای دفاع در برابر سرما لباس و نه در برابر دشمنان تا دندان مسلح و وحشی‌اش سلاح و حتی فشنگ داشتند.

شهری که رئیس‌جمهور و وکیل و وزیر و فرماندهان نظامی و شهردار و مهندس و استاد و دانشجو و روحانی و رفتگر و غنی و فقیرش زیر یک سقف و در مرکز شهر و تحت محاصره دشمن زندگی می‌کردند و به سر می‌بردند و سهم هر کدام از آنان از تیر و ترکش و گلوله و آتش و گرسنگی و سرما یکسان و یک اندازه بود. همه به یک اندازه سهم داشتند و به یک اندازه می‌خوردند. خواب و بیداری‌شان هم با هم بود و حتی مرگ وزندگی‌شان آنجا در سارایوو کسی از سر بازی فرار نمی‌کرد و برای کسی معافی سربازی جعل نمی‌کردند و به رشوه نمی‌فروختند بلکه حتی آنانی که عذری برای جنگ نرفتن داشتند به نشانه همدردی و همراهی در شهر مانده بودند و مجروحیتش نیز برای ادامه درمان شهر را ترک نمی‌کردند مگر برای تهیه عصا یا دست و پای مصنوعی که با آن بتوانند دوباره به جبهه‌ها بروند و ماشه تفنگ را بچکانند.

استاد دانشگاهش هنوز در زیر آتش درس می‌داد و دانشجویانش در بیمارستان‌ها و اورژانس‌های جنگی درس پس می‌دادند.

مساجدش با اینکه گلوله خورده بود و جای جای گنبد و مناره و در و پنجره‌اش آماج تیر و ترکش گشته بود ولی در آن شبانه‌روز به روی مردم و نمازگزاران سلاح بر دوش و وفادارش باز بود. نمازجمعه شان حتی در روزهای حمله و آتش‌بازی دشمن ترک و تعطیل نمی‌گشت، همه خطبه‌های بوی شرف و غیرت می‌داد و کلام خطیبش جهاد و شهادت بود و از مأذنه های آن آیات استقامت پخش می‌شد.

در این شهر خطبا در زمان جنگ فقط حرف از جهاد و استقامت می‌زدند نه صلح و بازسازی! چرا که خوب فهمیده‌اند و می‌دانند با دشمنانشان فقط با حرف زور می‌شود وارده مذاکره و صحبت شد و با اتمام غیرتمندانه و کامل جنگ شروع زمان بازسازی است نه اتمام جنگ به بهانه بازسازی و سازندگی.

علما در آنجا احادیث و آیات صلح را فقط برای رفع تهمت و یا رفع اختلاف در درونشان می‌خواندند نه برای هم‌نشینی مسالمت‌آمیز با دشمنانشان.

در این شهر با وجود شدت سرما و گرسنگی کسی بیشتر از سهمش نمی‌طلبید و احتکار از زنای با مادر برایشان زشت‌تر بود و هر کس اعانه و کمکی بیش از نیاز روزانه‌اش به دست می‌آورد بین همسایگان و میهمانانش (آوارگان) تقسیم می‌نمود و در این میان غریبه‌ها (خارجی‌ها) از حق تقدم و اولویت برخوردار بودند و عزیزترش می‌داشتند، آن‌ها حتی در این وضعیت مهمان‌نوازی صدیق و دلسوز بودند آن‌گونه که ۱۳۰ هزار آواره گوراژده ای، فوچایی و ویشه گرادی و… در وضعی کاملاً مشابه با ساکنین سارایوویی بدون هیچ‌گونه دوگانگی و یا احساس غربتی در این شهر به سر می‌بردند به‌طوری‌که تمایز و تشخیص بین آن‌ها تا زمانی خودشان نمی‌گفتند اهل کجایند، ناممکن بود.

در سارایوو با شروع جنگ، مغزهای متفکر و متخصص به خارج فرار نکردند و به دامن دشمنانشان پناه نبردند و به ملتشان پشت نکرده و یا فخر نمی‌فروشند! در این شهر بر خلاف خیلی جاهای دیگر که تخصص با تعهد و غیرت رابطه‌ای بس معکوس دارد! رابطه‌ای بسیار نزدیک و مستقیم دارد. آن‌ها در شهر و در کنار مردم در زیر شدیدترین حملات نظامی و تنگناهای اقتصادی مانده‌اند تا خمس و زکات دانش و تخصصشان را به مردم و سرزمین مستمند و محتاج خود پس بدهند.

«محمد ژورو» مسلمان و نابغه تسلیحاتی اروپا و دیگر یاران مسلمانش در سارایوو، در زیر آتش دشمن به دنبال گلوله‌های توپ و خمپاره عمل نکرده صرب‌ها می‌گردند تا با مواد منفجره آن و آهن ریل تراموای از کار افتاده شهر برای مدافعان سارایوو گلوله خمپاره و نارنجک بسازند.

او در این شهر تنها نیست، همکلاسی‌های دوران دبیرستان و دانشگاهش نیز در کنار او و مردم شهر هستند. آن‌ها در حالی که برای خود و خانواده‌شان آب برای خوردن و آتش برای گرم کردن ندارند خود را به آب و آتش می‌زنند تا با تراوش‌ها و مایه‌های فکری و گرمی آتش عشق خالصانه خود به سرزمین و مردم خوبشان خنجری، گلوله‌ای و یا فشنگی برای رزمندگان مسلمان بوسنیایی و مدافعان سارایوو بسازند. آن‌ها در شهر مانده‌اند تا آزادسازی مناطق اشغالی و نهایتاً شکسته شدن محاصره سارایوو به دست رزمندگان بوسنیایی را با سلاح‌های دست‌ساز خود تماشا کنند و جشن بگیرند، همان‌گونه که مردم شهر در زمان صلح برای آن‌ها جشن فارغ‌التحصیلی می‌گرفتند بر روی مدارک تحصیلی «محمد ژورو» و یارانش که در روی دیوارهای اتاق کارشان قرار داشت به جای مهر دانشگاه آکسفورد انگلیس و هاروارد آمریکا و… لکه‌های خون هم‌رزمان و پارگی ترکش‌های توپ و تانک صرب‌ها نقش بسته بود و این نشان از گذراندن عالی‌ترین دوره‌های تخصص و تعهد و تدین آنان در دانشگاه جنگ و امتحان الهی بود. (ساخت خمپاره از ریل تراموای شهری و باروت گلوله حمل نکرده دشمن با شکمی گرسنه و لبانی تشنه و بدن‌هایی مجروح و قلب‌هایی شکسته آن هم یکه و تنها در تحت شدیدترین محاصره)

مردم سارایوو، گوراژده، سربرنیتسا، فوچا و بیهاج به همراه سایر مسلمانان تحت محاصره بوسنی، قسم یاد کرده‌اند که اگر قرار است بمیرند همه با هم بمیرند و اگر قرار است زنده و مستقل و آزاد باشند، آن هم دست به دست هم و با همت هم.

در سارایوو و بوسنی همه‌جا و همه‌کس حرف از «همه با هم» می‌زنند و کسی گلیم منیت و فردیت در زیر پای خود و اقوامش پهن نکرده و نمی‌گذارند که پهن کند، سرنوشت همه با جنگ گره خورده و یکی شده است. در سارایوو کاری کرده‌اند که اگر کسی هم خواست به دنبال سرنوشت خود باشد، اجباراً به دنبال جنگ و تعیین سرنوشت آن می‌رود، نه به دنبال منافع فردی و مطامع شخصی!

آن‌ها پایه‌های سازندگی را نیز در میدان جنگ و تداوم آن پی می‌ریختند، نه سرنوشت جنگ را با خط مشی و دل‌نگرانی بازسازی دنبال می‌کردند و نه خدای نکرده آن را فدای این یکی می‌کنند، چرا که سرنوشت آن‌ها و تمام مردمشان با سرنوشت جنگ عجین و یکی شده بود، آن‌گونه که رهایی را در جنگ، آزادی را در جنگ و حتی آسایش و امنیت و سازندگی و باروری را نیز با جنگ و در دل کوران حوادث ناگوار و دل‌خراش آن جستجو می‌کردند، می‌گویید نه بروید و جمعیت ۴۰۰ هزار نفری سارایوو تحت محاصره و زیر آتش توپ و تانک هر روزه آنان را در حالی که با گرسنگی و سرما و مرگ جان‌فرسای تدریجی دست و پنجه نرم می‌کنند و حاضر به ترک شهر نیستند را ببینید آن وقت به قضاوت بنشینید.

امروز کودکان سارایووی دیگر به جای سنگ و چوب و… با پوکه‌های فشنگ و مرمی گلوله‌های تک‌تیراندازان صرب بازی می‌کنند، سوت شروع بازیشان صفیر و سوت گلوله‌های خون‌خوار توپ و خمپاره دشمن است و اتمام آن شهادت و یا جراحت یکی از همبازی‌هایشان.

اطفال سارایوویی با کوبیدن بر روی قوطی‌های خالی شیر خشک، طبل رسوایی مدعیان حقوق بشر و تمدن به‌اصطلاح پیشرفته غربی را با خنده‌های صبورانه و معصومانه و نگاه‌های مظلومانه خود سر می‌دهند.

در سارایوو نوجوانان هر روز با انفجار هر گلوله درس استقامت می‌خوانند و بازی جنگ می‌کنند، دختران سرود پیروزی سر می‌دهند و جوانان رقص مرگ و پای‌کوبی حمله و رزم به پا می‌دارند.

مجروحین فریاد مظلومیت ملت و نامردمی‌های دشمن را سر می‌دهند و اسراء بر بیانیه حقوق بشر در حالی که گریانند تف می‌اندازند.

پیرمردان اوراق تاریخ را ورق می‌زنند و فصل‌های اقتدار و عزت دینی خود را با حسرت و آه مرور می‌کنند و می‌خوانند و پیرزنان نیز هماهنگ با آه پیرمردان با چشمانی اشک‌بار بر خاکستر و آتش رو به خاموشی امید به نجات و یاری دیگران، مأیوسانه می‌دمند.

علماء از زبان رسول‌الله (ص) (مَن اَصبَحَ وَ لَم یَهتَمَّ بِاُمورِ المُسلِمینَ) کتاب «اهتمام» برای سایر بلاد مسلمین نشر داده‌اند و پیام صلح مسیح را به گوش اروپاییان و غربیان می‌خوانند و کمر همت به احقاق حق و هویت خود و قرآن محمد (ص) بسته‌اند.

دراویش که از بهترین و شجاع‌ترین فرماندهان جنگ می‌باشند به جای خزیدن در کنج عزلت و گفتن یاهو یاهو و زدن بر دف و تنبک، سلاح بر دوش به میدان رزم پا نهاده‌اند و در مقابل دشمن خدا و دین حق به رجزخوانی و کوفتن طبل و دهل جنگ و سماع و رقص عاشقانه حق‌جویی و حق‌طلبی پرداخته‌اند و ذکر الله‌اکبر را در غوغای حمله‌های شبانه خود سر می‌دهند و زوایا و تکایا و مساجد خود را به محل آمادگی برای رزم و اعزام به جنگ و نهایتاً وصول به حق مبدل نموده‌اند و این همه درس است که از ذکر «لا اله الا هو» گرفته‌اند و بس.

در این شهر مردم از دشمن گلوله و تیر، از طبیعت خشونت و بی مهری (سرما) و از نیروهای حافظ صلح سازمان ملل خنجر نامردی و پست فطرتی در همدستی آنان با دشمن و چپاول و قاچاق مواد غذایی و سایر کمک‌های انسان دوستانه که به دست یک مشت دزد سر گردنه سازمان ملل سپرده شده است را می‌خورند. دفاعی مظلومانه در مقابل یورشی وحشیانه و با شرایطی ناجوانمردانه و تحمیل شده در سه جبهه و ناحیه: طبیعت، دشمن و حامیان حقوق بشر! با دستانی خالی و یکه و تنها.

با این همه برای مردم مظلوم و صبور بوسنی و سارایوو گرسنگی و سرمای طبیعت و خشونت و بی‌رحمی دشمن و نامردی‌های غربی‌های منادی حقوق بشر! شاید قابل تحمل باشد ولی بی همتی و تا حدودی بی غیرتی کشورها و مجامع بین‌المللی اسلامی غیرقابل تحمل و حتی غیرقابل توجیه است چرا که آن‌ها دقیقاً روح اسلام و قرآن را در یاری رساندن به دیگران و دفاع از مظلومین را درک کرده‌اند و توقع این همه بی‌تفاوتی و نظاره‌گری را نه تنها نداشته بلکه باور نیز ندارند.

آن‌ها از ما نه غذا که سلاح می خواستند و شعارشان در همه‌جا این بود که: «نمی‌خواهیم با شکم سیر به دست دشمن سرهایمان بریده و شکم‌هایمان دریده و در مقابل چشمان اشک‌بارمان زنان و کودکانمان قتل‌عام گردند. به جای غذا به ما سلاح بدهید تا با همین شکم‌های گرسنه، دشمنان قسم خورده دینی‌مان را به خاک منزلت بنشانیم و با گرفتن انتقام شهیدانمان و حفظ هویت مسلمانی و دینی سرزمین و ملت اسلامی بوسنی بار دیگر پرچم اقتدار و سربلندی اسلام و قرآن را در قلب اروپای کفر آلود به اهتزاز درآورده و بانک لا اله الا الله و محمد رسول‌الله (ص) را از این سرزمین اسلامی به سراسر اروپا طنین‌انداز نماییم.»

امروز بوسنی ناموس همه مسلمان‌هاست و سارایوو فرزند آن. این بوسنی نیست که مورد حمله و تجاوز قرار گرفته این بلاد مسلمین است که مورد طمع و حمله غرب و اروپای مسیحی قرار گرفته و بوسنی دروازه شروع و آغاز این حمله گسترده و همه‌جانبه غرب علیه اسلام و بلاد مسلمین است.

امروز این سارایوو نیست که تحت محاصره قرار گرفته، بلکه غیرت و شرف همه مسلمان‌ها در قلب اروپاست که به محاصره بیگانگان و نامحرمان درآمده است و این یک جنگ قومی نیست، یک جنگ دینی است. جنگ صلیبی دیگری است که ریشه در کینه‌ها و حقارت‌ها و عقده‌های تاریخی و دینی صرب‌های مسیحی و غرب زخمی و سیلی خورده از اسلام دارد.

امروز بوسنی دروازه اسلام به اروپاست و دروازه اروپا به اسلام و در یک کلام پایگاه نشر و گسترش اسلام و قرآن در غرب اروپا.

دیروز غرب با جنگ عراق علیه ایران قصد نابودی اسلام ناب محمدی در منطقه را داشت و امروز نیز با نسل‌کشی و جنگ وحشیانه خود در بوسنی به دنبال کسب این موفقیت رسیدن به این مقصد در جلوگیری از نفوذ و گسترش اسلام از آن ناحیه به اروپا و غرب است.

امروز شکست ما شکست شما و پیروزی ما پیروزی اسلام است. این یک شعار و یا یک تقاضای عاجزانه برای کمک و نجات نیست، بلکه یک حقیقت و واقعیت تاریخی و جغرافیایی در گذشته و حال است که ارتباط مستقیم با سرنوشت همه مسلمانان و کشورهای اسلامی دارد.

امروز حمله به بوسنی حمله به اسلام است و سقوط سارایوو آغازگر دوباره جنگ‌های صلیبی غرب علیه اسلام و بلاد مسلمین است و ما اگر چه در این میانه و میدان تنهاییم ولی ملتی متحد و با هم هستیم که سعی در حفظ هویت دینی و دفاع از سرزمین و ناموس الهی و انسانی خود داریم و تا آخرین نفر و آخرین قطره خونمان بر عهد و پیمان خود با خدای خود وفادار و ثابت و استواریم. به استواری کوه‌هایمان و وفای آبا و اجدادمان به اسلام در طول تاریخ گذشته‌مان.

خلاصه و جان کلام اینکه امروز در بوسنی و سارایوو همه با هم‌اند و در کنار هم و پشتیبان یکدیگر، ولی یکه و تنها آن هم در برابر دنیایی از آتش ظلم و گلوله کینه و دشنه انتقام و خنجر خیانت. دوست و دشمن در مسیر و جهت نسل‌کشی و براندازی حکومت و مردمی مظلوم و تنها اما مقاوم و سبلند و در آن‌سوی این جبهه و حلقه نمایش (محاصره و نابودی سارایوو و مردم و مدافعانش)، جهان غرب یا بی غیرتی و بی‌تفاوتی متکبرانه؛ اروپاییان با ژستی صلح‌جویانه و مواضعی خائنانه، جهان اسلام با بی‌عرضگی‌های ذلیلانه و توجیهات بزدلانه و بچه‌گانه همراه با حملات و قتل‌عام‌های ناجوانمردانه و وحشیانه صرب‌های جانی و دیوانه همگی نظاره‌گر این تراژدی ننگین و شرم‌آور تاریخ بشریت‌اند.

ولی آنچه پس از پایان این نمایش بر ذهن‌ها و گنجینه تاریخ و بشریت باقی می‌ماند یقیناً به حکم سنت الهی و تجربه گذشته تاریخ چیزی جز پیروزی و افتخار و سربلندی و جاودانگی یک ملت و یک کشور مظلوم و ستم کشیده از یک سو و شکست و ننگ و ذلت ابدی برای جهان مسیحیت و غرب و اروپای به ظاهر متمدن و مردم آن نبوده و نخواهد بود، چرا که…

بوسنی با مردمش و سارایوو با مدافعانش اینک اقتدا به خمینی و بسیجیانش نموده است و سنت و اراده الهی در طول تاریخ بر این بوده و هست که مستضعفین وارثین به‌حق زمین گردند.

«وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ‌»

والسلام

۱۴/۱۰/۷۲ برابر با ۴ ژانویه ۱۹۹۴ میلادی- تهران، احمد حمزه ای